Algemene informatie
Algemeen
| Nummer: | 1006 | |
|---|---|---|
| Ten Bruggecate nr.: | 1810 | |
| Naam: | De Vrouw Vennemolen | |
| Plaats: | Oud Ade | |
| Adres: |
Leidseweg 3 2374 AN Oud Ade |
|
| Gemeente: | Kaag en Braassem | |
| Provincie: | Zuid-Holland | |
| Molencategorie: | Windmolen | |
| Type: | Wipmolen | |
| Functie: | Poldermolen | |
| Inrichting: | Scheprad | |
| Maalvaardig: | Ja, maalt (op vrijwillige basis) | |
| Bouwjaar: | 17e eeuw, ged. herbouw 1835 | |
| Eigenaar: | Rijnlandse Molenstichting |
Oud Ade
Oud Ade is een dorp in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, behorend tot de gemeente Kaag en Braassem. Oud Ade is een dorp in de Vrouw Vennepolder en de Akkerslootpolder. Het is aan het begin van de 19e eeuw ontstaan rond de kerk.
De kerk van Oud-Ade
Oud Ade is het jongste dorp van de voormalige gemeente Alkemade. In 1731 stonden er pas drie boerderijen. Inmiddels is het inwonertal flink gegroeid in het dorp, dat in het westen van de gemeente ligt vlakbij Rijpwetering. Oud Ade ligt in de Vrouw Vennepolder en de Akkerslootpolder. Het dorp bevindt zich in een gebied waarin diverse poldermolens staan. Voor het droogmaken van beide polders zijn molens gebruikt, die nu nog intact zijn.
Ten westen van Oud Ade bevindt zich een wipmolen, de Vrouw Vennemolen.
De Vrouw Vennemolen is gebouwd in 1632 en na herbouw in 1835 en restauratie in 1998 nu weer in gebruik genomen. Een tweede wipmolen, de Rode Molen, ligt iets verderop. Ten oosten van het dorp bevindt zich de Akkerslootmolen.
De Rode Molen
De Akkerslootmolen
De vlakbij gelegen Kagerplassen zijn geliefd bij watersporters. Het dorp heeft als toeristische voorzieningen een jachthaven en enkele campings.
De Vrouw Vennemolen is een wipmolen die eigendom is van de Rijnlandse Molenstichting. De molen is uitgerust met een scheprad en het gevlucht meet 21,50 meter. Van deze uit hout opgetrokken molen is de ondertoren met riet gedekt. De oorspronkelijke molen dateert uit de 17e eeuw, doch in 1835 is deze praktisch geheel vernieuwd. De molen is zeer karakteristiek gelegen nabij het dorpje Oud-Ade en vervult landschappelijk en zeer aantrekkelijke functie. In 1997/98 werd de wipmolen ingrijpend gerestaureerd en sindsdien wordt de Vrouw Vennemolen weer regelmatig door een vrijwillig molenaar in werking gesteld.
De Vrouw Vennepolder
Het landschap van de gemeente Kaag en Braassem is onderdeel van het typisch Hollands veenweidelandschap. Het veenweide landschap is vanaf de elfde eeuw ontstaan door het ontginnen van grote veenmoerassen. De eerste fase van ontginning leidde tot een onregelmatig stelsel van sloten en boerenland. Dit ontginningspatroon is bijvoorbeeld in de Zweilandpolder en de Vrouw-Vennepolder nog terug te vinden. Daarna raakt de veenontginning in een stroomversnelling, vaak krachtig gestimuleerd en geregisseerd door met name de Graven van Holland en de Bisschoppen van Utrecht. De oevers van veenriviertjes vormden daarbij vaak de ontginningsbasis van waar vandaan de veenmoerassen werden ontgonnen. Het regelmatig patroon van linten met boerderijen en daarachter door sloten gescheiden smalle kavels is rond Hoogmade en aan de westkant van Rijpwetering goed te herkennen. In de zestiende eeuw werd het veen niet alleen gebruikt voor landbouw, maar werd ook begonnen met de winning van veen voor brandstof; de vervening. Hierbij werd het veen afgegraven voor turf. Keerzijde van de lucratieve vervening was het ontstaan van meren. Deze ontstonden door de combinatie van afgraven van het maaiveld en de hoge grondwaterspiegel. Wanneer er eenmaal een meer was ontstaan groeide deze als gevolg van afkalving van de oevers door het water. Door de vraag naar landbouwgrond en vanuit (water)veiligheidsoverwegingen zijn vanaf de zeventiende eeuw stapsgewijs meren weer drooggelegd. De nieuwe polders die ontstonden (droogmakerijen) zijn opnieuw in gebruik genomen. De nieuwe polders zijn vervolgens rationeel verkaveld en weer in gebruik genomen als landbouwgrond.
De in de Vrouwe-Vennepolder gelegen gronden - de Vrouwe Venne - behoorden oudtijds toe aan de Vrouwenabdij van Rijnsburg, waaraan polder en molen hun naam ontlenen. Het gebied, met enige boerderijen, behoorde vroeger onder het burgerlijk rechtsgebied van Rijnsburg.
Nog in de aanvang van de 19e eeuw wisselden de schout, secretaris en bode van het ambacht Rijnsburg jaarlijks met die van het ambacht Alkemade in het polderbestuur af, waaruit blijkt dat de invloed van de Rijnsburger Abdij nog lang heeft nagewerkt. Wonderlijk doet het aan in stukken van 1806 te lezen, dat de polder gelegen is in de ambachten van Rijnsburg, Alkemade en Warmond.
De Vrouw Vennemolen
De Vrouw Vennemolen
De Vrouw Vennemolen is een van de mooiste wipmolens van Rijnland. Hij is gelegen aan de Oude Ade waarop hij uitmaalt en aan de Leidseweg. 's Winters als er ijs ligt, loopt de traditionele molentocht per schaats langs de molen.
De Vrouw Vennemolen is in oorsprong vroeg-17e eeuws. Hij komt voor als 'Vennemolen' op de kaart van de 'Vrouwe Ven' uit 1618 (kaartboek M, Abdij van Rijnsburg; Algemeen Rijksarchief te '-Gravenhage). De molen is in 1835 grotendeels vernieuwd waarbij in het bovenhuis een opvallende constructiefout werd gemaakt; de schoren of windbanden in de zijkanten zijn 'trekkend' in plaats van 'stekend' geplaatst. In 1935 werd de molen grotendeels vernieuwd door de molenmakers Gerrit van Heteren te Hoogmade en Gerrit van Geer te Woubrugge; het bestek maakte molenmaker Jan Melman te Warmond.
In het begin van de 19e eeuw vonden verschillende doorbraken van de polderdijk plaats, nl. in 1807, 1808, 1822 en 1828.
Tijdens de Duitse bezetting luisterden buurtbewoners 's avonds in de molen naar Radio Oranje, de verboden Engelse zender. Aangezien er toen nog geen elektriciteit in de molen was, dreven de molenwieken de dynamo, die de accu van het radiotoestel voedde.
Bij het breken van de koningsspil in 1954 werd een elektrisch hulpgemaal geplaatst wat het einde betekende van de windbemaling. De molen werd in 1963 en 1996-1998 gerestaureerd. Tijdens de laatste restauratie is de gehele molen voorzien van een nieuwe fundering van gewapend beton, rustend op stalen buispalen. Tevens is het scheprad verdiept en aangepast aan het verlaagde waterpeil. De molen neemt sinds zijn herstel ook deel aan de bemaling van de polder.
In 2009 werd de bovenzetel in het bovenhuis vervangen omdat enige balken ernstig waren aangetast n gespleten. Tevens werden diverse onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd.
De molen werd vanaf de midden 80-er jaren in de 20e eeuw bemaald door J.C. (Hans) van der Pouw Kraan. In 2009 besloot hij het naastgelegen molenhuis te verkopen en te stoppen met het draaien van de molen. Sinds 2009 is Hans Lippens de molenaar en woont met zijn gezin in het naastgelegen molenhuis.
Technische gegevens
| Type: | Wipmolen |
|---|---|
| Functie: | Poldermolen |
| Inrichting: | Scheprad |
| Vlucht: | 21,60 m. |
| Wieksysteem: | Fokwieken en Oud-Hollands |
| Binnenroede: | 21,50 m., ijzer, gelast, fabr. Straathof, nummer 100, bouwjaar 1995 |
| Buitenroede: | 21,60 m., ijzer, gelast, fabr. Straathof, nummer 101, bouwjaar 1995 |
| As: | Gietijzer, fabr. De Prins van Oranje 's-Hage, nummer onbekend, uit 1874, lengte 4,72 m. |
| Vang: | Vlaamse blokvang, wipstok |
| Bovenwiel of aswiel: | 59 kammen, steek 12,5 cm., < ? m. |
| Overige molen- of aandrijfwielen: |
Bovenschijfloop: 39 staven Onderschijfloop: 26 staven Waterwiel: 99 kammen, steek 11,8 cm. |
| Overbrengings-verhoudingen: | 1 : 0,46 |
| Kruiwerk: | Zetelkruiwerk, kruirad |
| GPS: |
RD-coördinaten X = 098,417 Y = 467,273 GPS-coördinaten 52o11,44'N 4o33,58'E |
| Specificaties: | Diam. scheprad = 5,70 m., breedte scheprad = 0,40 m. Opvoerhoogte: 1,65 m. |